Vijf vragen aan: Centraal Museum Utrecht
“Bewegend beeld is vaak onderdeel van een groter geheel”

LIMA beheert de mediakunstwerken van diverse musea, academies, particulieren en bedrijven en ondersteunt en adviseert hen bij de opslag, digitalisering en presentatie van videokunst en digitale werken. Welke collecties zijn dit, en hoe ziet deze samenwerking eruit?

In de serie ‘vijf vragen aan’ gaan we in gesprek met deze instellingen en personen, om meer inzicht te geven in Nederlandse mediakunstcollecties – en de dagelijkse praktijk op het gebied van verzamelen, beheren en presenteren. In vijf vragen wordt in vogelvlucht de collectie gekarakteriseerd, en wordt een beeld van de conserveringsaanpak geschetst.
 
Voor de eerste aflevering sprak LIMA met Arthur van Mourik, collectiebeheerder bij Centraal Museum Utrecht. Van Mourik draagt zorg voor de collectie moderne en hedendaagse kunst en is verantwoordelijk voor het beheer, behoud en de documentatie van de museumcollectie, inclusief aanwinsten, (initiëren en organiseren van) restauraties, langdurige bruiklenen, zichtzendingen en het bruikleenverkeer van de eigen collectie in binnen- en buitenland.


Pipilotti Rist, Expecting (installatie in en voor het Centraal Museum, Utrecht), video-installatie, uitvoering 2014

Het Centraal Museum Utrecht beschikt binnen haar collectie moderne kunst over  ‘bewegend beeld’ van gerenommeerde Nederlandse en internationale kunstenaars. Kunt u kort iets vertellen over het karakter en de omvang van dit deel van de collectie?

Van Mourik: ‘De collectiestukken van het Centraal Museum met bewegend beeld, digitale installatieonderdelen zijn uiteenlopend van karakter. Deze collectiestukken vallen veelal onder de collectie moderne kunst. Er zijn echter ook video-collectiestukken die onder de collectie mode en kostuums worden gerekend, en dus getypeerd kunnen als ‘verzameling overschrijdend’.
Een andere insteek is dat binnen onze vijf deelcollecties; stadsgeschiedenis, toegepaste kunst, oude kunst, mode en kostuums en moderne kunst onze collectiestukken in ons museum veelal gecombineerd worden getoond. Onze videokunst wordt hierdoor gemixt getoond binnen de gehele collectie. Tot slot kan onze videokunst vaak gerekend worden tot het type installatiekunstwerk.
Hiermee is het bewegend beeld of het geluid vaak onderdeel van een groter geheel.’

Als collectiebeheerder bent u mede verantwoordelijk voor de collectie. LIMA helpt u hier graag bij. Op welke manier draagt LIMA bij aan de dagelijkse praktijk van de zorg voor de collectie, en de vertoningen van uw video – en mediakunstwerken?

VM: ‘LIMA draagt bij door vertoning kopieën te leveren wanneer dat nodig is; bijvoorbeeld wanneer een collectiestuk opgesteld wordt, uitgeleend wordt of wanneer een specifiek digitaal onderdeel bekeken of beluisterd moet t.b.v. onderzoek of publicatie (op de website). De keuze van de drager hangt vaak samen met de intentie van de kunstenaar. Verder biedt  LIMA de service advies te geven bij conservering en/of presentatie problematiek. De vervanging van spelers of zelfs de aanschaf van geheel nieuwe apparatuur is soms delicaat en expertise op dit gebied is ons dan ook veel waard.

Zijn er ook interactieve en/of digitale werken in uw collectie opgenomen? En hoe worden nieuwe mediakunstwerken aangeleverd en wat wordt er bij acquisitie geregeld?

VM: Er is recentelijk een emulatie geweest van bestaande audio en videobestanden van een collectiestuk, gerealiseerd/omgezet door de kunstenaar zelf. Daarbij zijn ook de bewegingscoördinaten in een daarvoor ontworpen software programma aangeleverd om een zogeheten Moving Mirror System aan te kunnen sturen. Deze bestanden en programma’s zijn digitaal aan het museum geleverd en vervolgens als master bij LIMA aangeboden voor conservering. Deze emulatie is binnen een proces van restauratie en presentatie vastgelegd binnen een overeenkomst ‘modification of installation art work’ (opgesteld door het Centraal Museum). Verder worden er doorgaans bij verwervingen licentieovereenkomsten afgesloten met de maker. Recent is ook overwogen een app op te nemen in de collectie. Het is uiteindelijk om verschillende redenen niet doorgegaan, maar we hadden al wel vastgesteld dat het complexe behoudsvragen met zich mee zou brengen.

Door de sneltreinvaart waarin technologie zich ontwikkelt, verouderen media snel. Kunt u kort vertellen waar de problemen liggen, en hoe LIMA hierbij helpt of zou kunnen helpen?

VM: Wij als museum proberen kennis op te doen door te leren van het vinden van oplossingen.
Als iets de ene keer vragen oplevert, dan kunnen wij de andere keer in de toekomst op iets soortgelijks anticiperen. Het is een manier van denken. Verder is het belangrijk om het werkveld van ‘de maker’ c.q. ‘de kunstenaar’  goed te volgen. Oftewel; op de hoogte te blijven wat er in het dagelijkse leven allemaal wordt gebruikt en ontdekt binnen de technologie.
LIMA zou kunnen helpen door verwachtingen en voorspellingen te doen van technieken en technologieën die mogelijk gebruikt zullen worden als kunstwerken ooit in de collectie zullen worden opgenomen

Hoe kan LIMA u verder ondersteunen bij het duurzaam beheer en behoud van de collectie?

VM: In sommige gevallen kunnen audiovisuele registraties van installatiekunstwerken, processen of performance-achtige werken van groot belang zijn voor de collectiedocumentatie. Door deze documentatiebestanden te behouden en met speciale status te conserveren zou LIMA een extra ondersteuning kunnen bieden aan het Centraal Museum.