In het kader van het project Generieke Workflows Born Digital Erfgoed, onderzoeken Gaby Wijers (LIMA) en Hannah Bosma (Eye Filminstituut) onder leiding van Robert Gillesse (Stichting DEN) wat de noden en wensen zijn ter verduurzaming van born digital erfgoed, en de (on)mogelijkheden van aansluiting bij de in ontwikkeling zijnde nationale digitale infrastructuur. Het onderzoek richt zich met name op Nederland en focust zich op de gebieden film, fotografie, architectuur en mediakunst. Het onderzoek vindt plaats in opdracht van de Culturele Coalitie Digitale Duurzaamheid.
 
Om de behoeften, wensen en best practices binnen de domeinen digitale kunst, film, fotografie en architectuur in kaart te brengen, hebben wij bronnen onderzocht en interviews afgenomen met specialisten uit nationale koepelorganisaties, musea en met producenten en kunstenaars. Het uitgangspunt bij deze interviews was een vragenlijst met daarin vragen over het domein,  het duurzaam beheer en behoud van born digital erfgoed, samenwerking/uitbesteding en best practices.
 
Bij de meeste erfgoedinstellingen en koepelinstellingen is een omslag naar de integratie van born digital erfgoed in een workflow voor digitale duurzaamheid nog niet gemaakt.
De in onderzoeken opgedaan bestaande kennis is op de werkvloer nog niet geïmplementeerd. Waren deze instellingen op het analoge vlak voorlopers, op het digitale vlak moet nog veel werk worden verzet. Elk domein en elk soort instelling heeft andere problemen met het beheer en behoud van born digital erfgoed, maar er zijn ook gemeenschappelijke problemen. Men worstelt met enorm grote bestanden, enorm veel bestanden, snel veranderende formaten, vergankelijkheid van de benodigde hardware, gebrek aan standaard-archiveringsformaten, de wanorde van aangeleverde digitale archieven, gebrekkige koppeling tussen digitaal bestand en context of het ontbreken van informatie, en meer.

Er is nog nauwelijks conserveringsbeleid geformuleerd voor born digital erfgoed. Er is een gebrek aan expertise over digitale archivering. Dat geldt met name voor complexe, dynamische en interactieve werken als bijvoorbeeld apps en websites. Er is een gebrek aan technische kennis en bij archief en collectie aansluitende ICT.
 
Er is ook een grote achterstand in de collecties wat betreft born digital erfgoed. Inmiddels is bij sommige instellingen de acquisitie van born digital erfgoed op gang gekomen, maar bij andere nog slechts sporadisch. Het vroege born digital erfgoed is vaak in het geheel niet geacquireerd. Sommige digitale uitingsvormen (bijv. cd-roms en websites) zijn geheel of vrijwel niet verzameld. Hierdoor is als het ware een gat ontstaan in de Nederlandse cultuurgeschiedenis zoals deze in instituten is gerepresenteerd.
 
Bewustwording, kennisdelen en aandacht voor opleiding zijn in dit licht hoogst urgent. 
 
Om onze bevindingen een bredere basis te geven en verder aan te scherpen, wordt op woensdag 10 december een expert meeting georganiseerd waarin in verschillende werkgroepen zich buigen over de volgende onderwerpen:

• Kennis delen. Hoe komen de culturele organisaties aan de benodigde kennis over beheer en behoud van born digital erfgoed in het betreffende vakgebied? Verschillende culturele organisaties hebben behoefte aan een kennisnetwerk en/of kenniscentrum. Welke organisaties kunnen de rol van kenniscentrum op zich nemen en op wat voor manier? Wat voor vorm zou een kennisnetwerk kunnen krijgen? Welke kenniscentra en –netwerken zijn er al actief op dit gebied? Hoe komt het dat bestaande kennis de organisaties niet (goed) bereikt?
   
• De bron als basis. Kennisuitwisseling tussen archieven/collecties en makers (kunstenaars, producenten) is van vitaal belang. Beheer en behoud van digitaal erfgoed begint al bij de productie. Archieven willen de makers graag in een vroeg stadium instrueren over bijvoorbeeld bestandsformaten, ordening van het digitale materiaal en begeleidende informatie (metadata). Anderzijds hebben de makers kennis over de nieuwste ontwikkelingen die van wezenlijk belang is voor de archieven. Heeft het zin om richtlijnen voor makers op te stellen? Hebben makers behoefte aan faciliteiten op het gebied van digitale duurzaamheid, bijvoorbeeld een e-depot? Hoe kunnen culturele organisaties contact houden met de makers en op de hoogte blijven van de nieuwste ontwikkelingen?
   
• Gezamenlijke infrastructuur. Hoe kan de culturele sector profiteren van de overheidsinvesteringen in de nationale digitale infrastructuur? Wat zijn de specifieke eisen die culturele instellingen aan een e-depot willen stellen? Wat moet een e-depot bieden wil het zinvol zijn voor culturele organisaties? Hoe kan zo'n e-depot ingericht worden (centraal, genetwerkt, naar materiaalsoort, per discipline)?

De bevindingen verwerken we in het eindrapport dat in maart 2015 op het NCDD-congres wordt gepresenteerd.
 
Contactpersoon:
Robert Gillesse <robert.gillesse@den.nl>